Fibroscan

Fibroscan ölçümü Ege Karaciğer Derneği Bünyesinde yapılmaktadır.

Adres: Kazım Dirik Mahallesi, Yükseliş Nova Sitesi, 185 Sokak, No:1, Kat:1, Daire: 4, Bornova, İzmir

Nerede?

İletişim için: Onur Ulaş, Tel: 0 535 229 52 35

Fibroscan nedir?

Fibroscan, karaciğerdeki sertliği-katılığı ölçen, elastografi denen ultrason tekniğini kullanan bir cihazın özel ismidir.

Karaciğerin üzerine denk gelen, kaburgaların arasından, cilde yerleştirilen bir cihaz ile küçük bir titreşim gönderilerek bu titreşimin karaciğerde ilerleme hızının ölçülmesi esasına dayanır.

Bir ses dalgası sert ortamda, yumuşak ortama nazaran daha hızlı ilerlediği için eğer ilerleme hızı artmışsa karaciğerin sertleştiği anlamı çıkartılmaktadır.

Herhangi bir yerimizde yara olduğunda, yara iyileşirken bir yara izi kalır. Yara izi (nedbe dokusu) bildiğiniz gibi sert bir dokudur. Karaciğerde de hücre yıkımı ve harabiyet olduğunda, vücut bunu tamir ederken bağ dokusu yapısında yara izleri oluşur. Yıllarca bu yara izleri biriktiğinde hem karaciğerin mimari yapısı bozulur, hem de karaciğer sertleşir. Bu duruma siroz denir. Siroz birden bire olmaz, uzun bir süreç boyunca bağ dokusu gide gide artar ve sertleşme de buna paralel olarak giderek artar.

Karaciğer niçin sertleşir?

Karaciğerdeki fibrozis ne demektir?

Bağ dokusu tıpta fibröz doku olarak tanımlanır ve karaciğerdeki bağ dokusu için de karaciğer fibrozisi terimi kullanılır. Fibrozisin derecesinin ilerlemesi karaciğerde siroza gidiş anlamına gelir. Daha önceki çalışmalara göre fibrozis 0’dan 4’e kadar derecelendirilir. Fibrozis 4 demek siroz demektir. Fibrozisin sıfır olması karaciğerde bağ dokusu artışının olmadığı, karaciğerin yıpranmadığı anlamına gelir.

Fibroscan’ın ölçtüğü sertlik karaciğerdeki fibrozisi yansıtır mı?

Evet, fibrozis arttıkça karaciğer sertliği arttığı için Fibroscan'ın ölçtüğü sertlik derecesi karaciğerdeki fibrozis derecesini gösterir.

Fibroscan ile elde edilen sonuç güvenilir midir?

Fibroscan ile ölçülen karaciğer sertliğinin karaciğerdeki bozukluğun hangi aşamasına denk geldiği geçmişteki birçok biyopsi çalışmalarıyla test edilmiştir. Ölçülen basınç değerinin karaciğerdeki bağ dokusu miktarıyla ilişkisi hesaplanmıştır. Böylece örneğin Fibroscan’in siroz gösterdiği hastalarda gerçekten siroz olma olasılığı %90’ın üzerindedir. Tersine Fibroscan’ın fibrozisi 0 olarak gösterdiği hastalarda gerçekten bağ dokusu artışının olmama veya çok hafif olma olasılığı da %90 civarındadır. Ancak aradaki değerlerde (Fibrozis 1-2-3) biyopsi sonucuyla Fibroscan sonucu tam birebir uyum göstermeyebilir.

Fibroscan her karaciğer hastalığında aynı derecede güvenilir midir?

Fibroscan’in en çok kullanıldığı ve doğrulandığı karaciğer hastalığı hepatit C’dir. Hepatit B’de de benzer şekilde doğrulanmış bir ölçüm yöntemidir. Ancak karaciğer yağlanmalarında gene de çok yüksek doğruluk oranı olmasına rağmen diğer iki hastalık kadar hassas bir ölçüm sağlamayabilir. Karaciğer yağlanması olan hastalarda eğer Fibroscan ileri karaciğer hastalığı gösterdiği halde kan tetkikleri buna uyum göstermiyorsa biyopsi yapmak daha uygun olabilir.

Bu kadar değerli bilgiler veren bir yöntem nasıl oluyor da bu kadar basit uygulanıyor?

Pek çok hastamız, karaciğer biyopsisi gibi riskli sayılabilecek invaziv bir tanı yönteminin yerini tutan bu değerli ölçüm yönteminin basitçe uygulandığını görünce şaşırmaktadır. Hatta bir kısmı hayal kırıklığına uğramaktadır. Ama bu basit yöntemin altında oldukça karmaşık bilgisayar hesaplamaları ve pek çok biyopsi çalışmalarının sonuçları vardır. Zaten tekniğin bu kadar populer olmasının altında da bu basitliği ve kullanışlılığı yatmaktadır.

Fibroscan ile ölçüm yapılmasına rağmen gene de karaciğer biyopsisi yapılması gerekir mi?

Fibroscan karaciğerdeki fibrozis derecesini, yani karaciğer hastalığının ileri olup olmadığını gösterir. Fibroscan ölçümüne rağmen karaciğer biyopsisi yapılmasının 2 gerekçesi vardır:

1) Bazı karaciğer hastalıklarının teşhis edilebilmesi için fibrozisin yanında karaciğer içindeki iltihabın özellikleri, değişen yapının özellikleri, hastalığa has bazı madde birikimlerinin gösterilmesi gerekebilir. Bu durumda mutlaka biyopsi yapılması gerekir.

2) Karaciğerdeki fibrozisi göstermede “altın standardı” denebilecek yöntem biyopsidir. Her görüntüleme yöntemi veya laboratuvar yöntemi gibi Fibroscan ölçümünde de bazen kuşku duyulabilir. Böylesi durumlarda biyopsiye baş vurulabilir.

Fibroscan ölçümünde hataya sebep olabilecek durumlar var mıdır?

Karaciğere gelen kan akımının artmış olmaması için Fibroscan ölçümü aç karnına yapılmalıdır. En az 3 saatlik açlık olmalıdır.

Karaciğerde iltihabın fazla olduğu durumlarda, yani karaciğer testlerinin (ALT>150 U/L) çok yüksek olduğu durumlarda karaciğerin sertliği artar ve Fibrozis yüksekmiş gibi görünebilir.

Kalp yetmezliği gibi karaciğerin kan akımının dolgunlaştığı durumlarda da Fibroscan olduğundan daha yüksek sonuç verebilir.

Nadir bazı karaciğer hastalıkları (amiloidoz, sarkoidoz, tümörler) Fibroscan ölçümünü gerçek olması gerekenden yüksek gösterebilir.

Fibroscan işleminin bir zararı var mıdır?

Fibroscan ölçümü sadece ses dalgasından biraz daha düşük frekanslı titreşim gönderilmesi esasına dayanır. Herhangi bir ışın uygulanması söz konusu değildir. Bu nedenle vücuda veya karaciğere herhangi bir zararı yoktur.

Fibroscan ölçümü hangi sıklıkta tekrarlanabilir?

Karaciğerdeki fibrozis değişikliği çok yavaş olur. Bu sebeple işlemin sık tekrarlanması gereksizdir. Senede 1 kereden daha sık tekrarlanmasına lüzum yoktur.

Fibroscan’in maliyeti var mı?

Cihazı geliştiren firma, bütün doğrulama çalışmalarını yaptığı için cihaza oldukça yüksek bir maliyet koymuş ve yıllık kalibrasyonları için de benzer şekilde yüksek maliyetler belirlemiştir. Ege Karaciğer Derneğinin ölçüm için koyduğu fiyat bu maliyetleri karşılamamaktadır. Dernek, bağışlarla bu maliyeti subvanse etmektedir.